Өсвөр насныхны сэтгэцийн эрүүл мэндийг дэмжих нь

Сэтгэцийн эрүүл мэндийн төвд ажилладаг нэгэн багш өсвөр насны хүүхдүүдийн сэтгэл түгшилт, бухимдлыг бууруулж, суралцах чадварт нь төвлөрөхөд туслах арга барилуудаа хуваалцаж байна. Эдгээрийг ерөнхий боловсролын багш нар ангидаа ашиглаж болох юм.

Сүүлийн үед сэтгэцийн эрүүл мэндийн асуудалтай тэмцэж буй сурагчдын тоо нэмэгдэж байгааг би анзаарсан. Сурагчид хоорондоо харилцах нь багасч, уурлаж бухимдсан үедээ хэт хурц хариу үйлдэл үзүүлдэг, хичээлийн үеэр анхаарал нь төвлөрөхгүй байх нь ихэссэн. АНУ-ын Өвчний хяналт, урьдчилан сэргийлэх төвийн (CDC) мэдээлэл миний харж буй нөхцөл байдалтай нийцэж байв.  Манай ангийн олон сурагч сэтгэцийн эрүүл мэндийн асуудалтай тэмцэж байж болзошгүй байлаа.

Би бол ахлах ангийн ШУ-ны багш. Сурагчдад заавал мэдэх ёстой хичээлийн агуулгыг заахын зэрэгцээ нийгэм сэтгэл зүйн боловсролын стратегийг хичээлдээ шингээх учрыг олох гэж багагүй зовсон. Харин би сэтгэцийн эрүүл мэндийн төвд багшаар ажиллаж эхэлснээр энэ тэнцвэрийг хадгалах үр дүнтэй аргуудыг олсон. Эдгээр стратегийг хэрэгжүүлэхэд их цаг зарцуулах шаардлагагүй ч ангийн уур амьсгал болон сурагчдын амжилтад том нөлөө үзүүлдэг. Мөн эдгээрийг ердийн сургалтын орчинд ч мөн амжилттай ашиглаж болно.

Орж, гарахад тэмдэглэл хөтлөх
Би хичээлийн эхлэл болон төгсгөлийн хэсэгт сэтгэл хөдлөлийн асуулгыг авдаг. Google Forms ашиглан “Өнөөдөр ямар нэгэн сайхан зүйл болсон уу?” эсвэл “Одоо ямар нэгэн асуудалтай тулгарч байна уу?” гэх мэт асуултуудыг тавьдаг.

Сурагчдын өгсөн хариултыг нэгтгэн дүгнэхдээ тэд хичээлийн аль хэсэгт бухимдаж, анхаарлаа сарниулсан болохыг олж мэдэх боломжтой. Хэрэв хичээлийн дараа тухайн сурагчийн сэтгэл хөдлөл муудсан байвал шалтгааныг нь хайдаг. Сурагчдын хуваалцсан эерэг зүйлсийг баяр хөөртэйгээр хүлээн авч, тэдний асуудлуудыг анхаарч сонсох нь бидний хоорондын харилцааг бататгаж, эерэг ангийн уур амьсгалыг бүрдүүлдэг.

Эерэг өгүүлэмж, тодорхой магтаал ашиглах
Сурагчдад хичээл хийх явцад эерэг үнэлгээ өгөх нь тэдний алдаа эсвэл өөртөө эргэлзэхээс илүүтэйгээр суралцах үйл явцад анхаарах боломж олгодог. Мөн багийн ажил, хамтын асуудал шийдвэрлэх үйл явцад “Алия ба Сэм хоёр өөр өөр аргаар бодоод, одоо хоорондоо хуваалцаж байна” эсвэл “А бүлэг Б бүлгээс тусламж хүсч, бодлогыг дахин оролдож байна” гэхчлэн эерэгээр тайлбарладаг. Энэ нь сурагчдад өөр өөр хандлага байж болдгийг ойлгуулж, “зөвхөн нэг зөв хариу” гэсэн дарамтаас ангижруулдаг. 

Сэтгэл засах эерэг аргуудыг үлгэрлэн үзүүлэх
Гүн амьсгаа авах, богино завсарлага авах, дижитал төхөөрөмжөөс холдох зэрэг энгийн “mindfulness” буюу анхаарал төвлөрүүлэх арга барилыг сурагчдад үлгэрлэн үзүүлснээр тэд дуурайн ашиглах магадлал ихэсдэг. Хичээлийн үеэр завсарлага авах боломжгүй тохиолдолд ч, би эдгээр аргын тухай ярьж, заримдаа өөрийн хийсэн зургаа үзүүлж сурагчдын анхаарлыг өөрчлөхийг оролддог.

Сэтгэл түгшсэн эсвэл бухимдсан сурагчидтай ажиллахдаа би өөрөө энгийн арга барил үзүүлж, хамтдаа туршиж үзэхийг санал болгодог. Жишээлбэл, хамтдаа гүн амьсгаа авах техникийг хийж үзэх, эсвэл 5 минутын завсарлага авч өөрийн мэдрэмжээ бичихийг зөвлөдөг. Дараа нь тэдэнтэй ярилцаж, хичээлдээ дахин анхаарах боломжийг олгодог.

Сурталчилж эхлэх нь
Эдгээр стратегийн аль нэгийг хэрэгжүүлэх нь сэтгэцийн эрүүл мэндийн асуудалтай тэмцэж буй сурагчдад илүү тайван, төвлөрсөн мэдрэмж төрүүлэхэд тусалж чадна. Танд хамгийн хялбар хэрэгжүүлэх боломжтой нэг эсвэл хоёр аргыг сонгож, дадал болгох тусам аажмаар бусад аргыг нэмээрэй. Мөн сургуулийн зөвлөх, багш нар, эцэг эхчүүдээс санал авч, сурагчдад туслах дэмжлэгийг өргөжүүлэх нь чухал.

Ганцхан насанд хүрэгчтэй үүсгэсэн энэхүү эерэг харилцаа сурагчийн сэтгэцийн эрүүл мэндэд эерэг нөлөө үзүүлж чадна. Эдгээр стратегийг хэрэгжүүлэх нь намайг олон сурагчийн хувьд ийм хүн байхад тусалж байна.

https://www.edutopia.org/article/supporting-teens-mental-health-issues